Yıldız Gemisi Askerleri - Robert A. Heinlein

Özgürlük vazgeçilmez değildir; yurtseverlerin kanlarıyla muntazaman kazanılmalıdır yoksa yitip gider. İcat edilen, sözüm ona tabii insan hakları arasında özgürlük, ucuza getirilme ihtimali en düşük olandır ve asla zahmet çekmeden gelmez.

Yine Hugo ödüllü bir romanla buradayım. Zaten İthaki’den çıkıp da kapağında “bilmem kaç yılı Hugo Ödülü” yazmayan roman yok gibi. Markanın büyüklüğüne itimat edip internetten aslı var mıdır diye bakmıyorum ama umarım bizi kandırmıyorlardır. Nedense bazen aynı yıllara birden fazla Hugo ödülü düşüyormuş gibi bir hisse kaplıyorum.

Neyse, şakayı bırakalım zira elimizde ciddi bir roman tutuyoruz. Renkli iç kapaklarda bizi yüce önder Atatürk’ün “İstikbal Göklerdedir” söz karşılıyor. Yüzümü anlamsız bir gülümseme alıyor. İç sayfalara geçtiğimizde ise künyenin ardından detaylı bir yazar biyografisi görüyoruz.

İlk bölüm askeri bir harekatla başlıyor. Esas oğlanımız tam anlayamadığımız bir şeylerin içinde, bilmediğimiz bir gezegene atılıyor. Orada sağı solu bombalıyor. Ancak anlatımın ilk başlarda beklediğimden ağır geldiğini itiraf etmeliyim. Anlatılanları gözümde canlandırmakta epey zorlandım. Derken o da ne? Romanda ilk ismi söylenen karakter bir Türk. Hem de Finlandiya Türk’ü (Bilim-kurgu dedikleri bu olsa gerek) Adı da Celal ama ekiptekiler ona Celi diyor.

İlk operasyonun ardından birkaç yıl geriye, romanın başkarakterinin orada ne aradığının ve oraya nasıl geldiğinin anlatıldığı geçmiş zamana gidiyoruz. Hani biz de askerlik yapmayana kız vermiyorlar ya, bu adamın yaşadığı yerde bırakı kızı, oy kullanma hakkı bile vermiyorlar. Oy kullanabilmek için tam vatandaş sayılmak, bunun için de en az iki yıl gönüllü askerlik yapmak zorundasın. Kitabın uzun bir kısmı, böyle bir gelecekte okuldan mezun olduktan sonra, askerlik yapmaya karar veren Juan Rico’nun askere yazılması, acemi eğitimi ile ilgili.

Ancak acemi birliği kısmı bitmek bilmiyor. (Bak işte bu kısım çok gerçekçi. Benim de acemi birliğim hiç bitmeyecek gibi gelmişti.) İlk 150 sayfa itibari ile neredeyse tamamen monolog ve bu biraz can sıkıyor. Aslında sonraki 150 sayfa da pek farklı değil.

Hâlbuki kazada ya da savaşta olması fark etmez. Ölmüşseniz ölmüşsünüzdür.

Rico’nun acemi birliğindeki yaşamı, eğitiminin aşamaları, Terra Federasyonun sistematik yapısı, uzay gemisinin hiyerarşik yapısı ve komuta kademesi, Çevik Piyade’nin kullandığı güç takımlarının çalışma prensibi tüm detaylarıyla, tane tane, sayfa sayfa anlatılıyor. –Hey dostum, bunun bir bilim kurgu olması gerekiyordu, lanet olası bir Aytmatov romanı değil- Sanki kendi başına bir roman değilmiş de kendinden sonra yazılacak kitaplara yol gösterici bir kılavuz olarak hazırlanmış gibi. Kaldı ki arka kapakta da görüldüğü üzere John Scalzi’de “Yaşlı Adamın Savaşı açıkça Yıldız Gemisi Askerlerinden etkilendi” diyerek olayı özetliyor. Romanın 1959 yılında yazıldığı düşünüldüğünde, bugünkü pek çok bilim kurgu kitapta kullanılan farklı türlerle arsa kavgası, iyi taraf, kötü taraf kavramlarının son derece göreceli olması gibi noktalarıyla onlara öncülük ettiği açık.

Bunun yanı sıra kendi içinde onlarca ahlaki, siyasi, askeri soruya felsefi cevaplar arıyor. Bu hali ile tam bir Rus klasiği izlenimi uyandırıyor. Askerlik yapmayanların, askerlik yapanlarla aynı oy hakkında sahip olamaması hem tanıdık, hem de birkaç küçük uyarlamayla mantıklı geliyor artık. Yine tek bir savaş esirini kurtarmak için çok daha fazla askeri gözden çıkarmaktaki amacı da oldukça geçerli buldum. Ama şunu belirtmeden geçemeyeceğim; adı Yıldız Gemisi Askerleri olan bir kitaptan benim beklentim bu değil. Hani ışın tabancaları, hani negatif volteks silahları, hani aksiyon, hani üç memeli uzaylılar.

Otuz yaşındaki bir şapşalın, oyunu on beş yaşındaki bir dâhiden nasıl daha akıllıca kullanabileceğini hiçbir zaman anlayamadım.

Konu ile alakasız olarak değinmek istediğim bir şey var. İnsan ne kadar hayalperest, ne kadar yaratıcı olursa olsun, bugün geldiğimiz noktadaki bazı şeyleri hayal edemiyor. Mesela o kadar güç takımı, uzay gemisi ve onlarca teknolojik harikadan bahsetmiş ama mektuplar hala zarfla, kağıtla, yalamalı pulla. Neyse, diğer düşündüklerinin yanında bu da nazar boncuğu kalsın.

Kapak sade, klas ve İthaki Bilim Kurgu Dizisinin diğer kapakları ile uyumlu. Görünen o ki İthaki bu sefer, kitabı basmadan önce hiç değilse bir kez, birine okutmuş. Özellikle ‘Adalet’te durum gerçekten vahimdi. Çeviri iyi olmakla beraber bazı yerlerde “bu ne?” dediğiniz oluyor. Orijinalinde nasıl bilmiyorum ama Çevik Piyade yerine Ç. P., acemi er yerine A.E., Boenos  Aires yerine B.A. gibi kısaltmalar kullanılmış. Sanki yazmaya üşenmişler gibi duruyor. Yine iki sayfa önce yarbay olan Dubois, bir anda albaylığa yükseliyor. Aslanlar gibi “hazır, tetikte, çakı gibi” demek varken “alesta” kelimesi kullanılmış. Bunlar neyse de “Elbette artık buna benzer olayları neredeyse hiç yaşamıyoruz ama bir kez yaşanmış olması bile fazladır.” Sizce de garip bir cümle değil mi?

Çünkü devrim – silahlı ayaklanma- için yalnızca memnuniyetsizlik değil, saldırganlık da gerekir. Bir devrimci savaşıp ölmeyi göze almalıdır yoksa kumda oynar. Saldırgan olanları ayırır ve çoban köpeği yaparsanız, koyun asla size sorun çıkarmaz.

Çoğu bölüm İncil’den bir ayet ile başlamış. Ancak en son bölümde kitabın ana fikrine uygun olarak Maide suresi 32. Ayet “Kim bir adamın hayatını kurtarırsa, bütün insanların hayatını kurtarmış gibi olur” konmuş.

Dedim ya, eğer istediğiniz, atlamalı, zıplamalı, aksiyonu bol bir uzay macerası ise uzak durun. Bu kitap o beklentiyi pek karşılamıyor. Ancak askerlik, insan hayatı, yaşam hakkı gibi konular üzerine derin anlatımlar içeriyor. Bunu bilerek alıp okuyanı kesinlikle tatmin edecektir.

    
      Orijinal Adı: Starship Troopers
      Yayın tarihi: Mayıs 2016 (1. Baskı)
      Yazar: Robert A. Heinlein
       İngilizce'den Çeviri: Öznur Özkaya
       Ebat: 13,5 x 21cm
       Sayfa: 308
       ISBN: 9786053755548
       Goodreads Puanı: 3.99